Süni İntellekt Etikası, süni intellekt (SI) texnologiyalarının inkişafı və istifadəsi zamanı riayət edilməli olan mənəvi və etik prinsipləri və qaydaları araşdıran bir sahədir. Bu etika, SI sistemlərinin insan hüquqlarına hörmət etməsi, sosial ədalətə və bərabərliyə xidmət etməsi, şəffaf və məsuliyyətli olması kimi mövzuları əhatə edir. Əsasən aşağıdakı prinsipləri əhatə edir:
- Məsuliyyətlilik: SI sistemlərinin qərar və fəaliyyətləri üçün məsuliyyət daşıyan insanlar və təşkilatlar müəyyən edilməlidir.
- Şəffaflıq: SI sistemlərinin necə işlədiyi və qərarlarını necə verdiyi barədə aydın məlumatlar verilməlidir.
- Ədalət: SI texnologiyalarının istifadəsi zamanı ayrı-seçkilik və ədalətsizliklərin qarşısı alınmalıdır.
- Gizlilik və Məlumatların Mühafizəsi: İnsanların şəxsi məlumatlarının qorunması və məxfiliyinə hörmət edilməlidir.
- Zərər Vurmamaq: SI sistemləri insanlara və cəmiyyətə zərər verməməlidir.
- İnsan Mərkəzliliyi: SI texnologiyaları insanların rifahını və hüquqlarını qorumağa yönəlməlidir.
- Davamlılıq: SI sistemləri ətraf mühitə və gələcək nəsillərə mənfi təsir göstərməməlidir.
Süni İntellekt Etikası, texnologiyanın güclənməsi ilə birlikdə daha çox diqqət mərkəzinə gəlir və tədqiqatçılar, mühəndislər, siyasətçilər və cəmiyyət tərəfindən müzakirə olunur. Bu sahədə standartların və tənzimləmələrin yaradılması, texnologiyanın cəmiyyət üçün faydalı və təhlükəsiz olmasını təmin etmək üçün vacibdir.
Süni intellekt etikası və tənzimlənməsi
Süni intellekt və etika problemləri müasir texnologiya və cəmiyyətin qarşısında duran ciddi məsələlərdir. Bu problemlər müxtəlif sahələrdə ortaya çıxa bilər və onların həll edilməsi üçün etik prinsip və qaydalar nəzərə alınmalıdır. Əsas problemlər aşağıdakılardır:
- Məxfilik və Məlumatların Mühafizəsi:
- Məxfi Məlumatların Sızması: SI sistemləri çoxlu şəxsi və məxfi məlumatları emal edir. Bu məlumatların sızması və ya yanlış istifadə edilməsi insanların məxfiliyini və təhlükəsizliyini təhlükəyə ata bilər.
- Məlumatların Toplanması və İstifadəsi: SI sistemlərinin düzgün işləməsi üçün çoxlu məlumat tələb olunur. Bu məlumatların toplanması və istifadəsi zamanı şəffaflıq və razılıq təmin edilməlidir.
- Ədalət və Ayrı-seçkilik:
- Algoritmik Ədalətsizlik: SI sistemlərinin istifadə etdiyi məlumatlarda mövcud olan qərəz və ya ayrı-seçkiliklər, sistemlərin qərarlarında da əks oluna bilər. Bu, sosial və iqtisadi ayrı-seçkiliklərə səbəb ola bilər.
- Tərəfsizlik: SI sistemlərinin hamı üçün ədalətli və tərəfsiz olmasını təmin etmək çətin ola bilər.
- Məsuliyyət və Hesabatlılıq:
- Qərarların Məsuliyyəti: SI sistemlərinin verdiyi qərarlara görə kim məsuliyyət daşıyacaq? Bu məsələ hələ də tam aydın deyil.
- Şəffaflıq: SI sistemlərinin qərar vermə prosesi və algoritmləri şəffaf olmalıdır ki, insanlar bu qərarları başa düşə bilsin və lazım gəldikdə etiraz edə bilsinlər.
- İnsan Hüquqları və İşsizlik:
- İş Yerlərinin Azalması: SI sistemlərinin və avtomatlaşdırmanın yayılması nəticəsində bir çox insan iş yerlərini itirə bilər.
- İnsan Hüquqlarının Pozulması: SI sistemlərinin bəzi tətbiqləri (məsələn, nəzarət və izləmə texnologiyaları) insan hüquqlarının pozulmasına səbəb ola bilər.
- Etimad və Güvən:
- SI Sistemlərinə Etimad: İnsanların SI sistemlərinə etimad etməsi üçün bu sistemlər şəffaf, ədalətli və təhlükəsiz olmalıdır.
- Yanlış Məlumat və Yalanlar: SI sistemləri vasitəsilə yanlış məlumat və yalanların yayılması etimadı zəiflədə bilər.
- Autonomluq və Nəzarət:
- Avtonom SI Sistemləri: Tamamilə avtonom olan SI sistemlərinin fəaliyyətləri üzərində nəzarət və onların davranışlarının tənzimlənməsi çətin ola bilər.
- İnsanın Rolunun Azalması: SI sistemlərinin qərar vermə proseslərində insan müdaxiləsinin azalması, ciddi nəticələrə səbəb ola bilər.
Bu problemlərin həlli üçün müxtəlif yanaşmalar təklif olunur, o cümlədən qanunvericilik tənzimləmələri, etik kodekslərin hazırlanması, və SI texnologiyalarının inkişafı və istifadəsində geniş ictimai müzakirələr.
